Ik zou mijn hele voorraad willen inruilen voor tien mooie getijdenboeken

Door Vincent van de Vrede

Vorig jaar vierde antiquariaat De Boekenbeurs in Middelburg zijn zilveren jubileum. In Zeeland is de zaak een begrip, al is de klantenkring zo groot als de wereld dankzij het internet. Kwaliteit en klantgerichtheid staan hoog in het vaandel van dit mooie antiquariaat. Een gesprek met eigenaar Fred Duivenvoorde.

Hoe ben je begonnen in het boekenvak?

Ik was maatschappelijk werker en had altijd al iets met boeken. Op een gegeven moment moest ik wat huisraad kwijt en ging toen hier in Middelburg op een rommelmarkt staan. Komt er op het eind van de dag een man op mij af met de vraag, of ik ook boeken inkoop. Dat maakte mij nieuwsgierig. Het bleek van alles wat, het hoefde niet veel te kosten en ik kreeg zelfs de kasten erbij. Eind van het liedje was dat ik met meer spullen naar huis ging dan ik aan het begin van de markt had. Naast de boeken die ik voor mijzelf interessant vond, bleef nog een groot deel over. Die begon ik te verkopen op de markt, waaraan ik maandelijks deelnam. Nieuwe bezoekers kregen dat in de gaten en uiteindelijk kreeg ik echt een vaste boekenkraam, waar ook mijn eerste klanten kwamen. Dat was eigenlijk het begin van mijn zaak. Eerst deed ik het parttime, maar binnen twee jaar werd het een fulltime job. Dat is nu zesentwintig jaar geleden.

Doe je de zaak alleen?

Nee, ik heb enkele medewerkers en ook mijn vrouw Alie werkt mee. Zij kwam er acht jaar geleden bij. Ik wilde toen op internet, maar mij ontbrak de tijd. Mijn vrouw werkte toen bij KPN, maar door een verhuizing binnen dat bedrijf, besloot ze te stoppen en bij mij te gaan werken. Zij heeft toen de internetzaken op zich genomen, vooral de administratieve kant. We zijn inmiddels heel blij dat we ook op internet zitten, gezien het belang ervan als verkoopkanaal. We begonnen toen met het programma Bookcase, dat was het enige dat er zo'n beetje was. Later kwamen ABC en andere programma's. Probleem met Bookcase: het was een DOS-programma. Wilde je dus meer mogelijkheden, zoals plaatjes toevoegen, dan moest je toch naar andere software zoeken. Zo kwamen we bij ABC, wat we nog steeds gebruiken.

Hoe typeer je de voorraad?

Die is algemeen. Ik ben wat dat betreft een alleseter, ik val niet op een bepaalde categorie waarin ik me zou willen specialiseren. Natuurlijk zijn er wel onderwerpen die er wat uitspringen, zoals boeken over de streek en maritieme zaken als waterbouwkunde, maar dat heeft ook te maken met de natte hoek waarin we zitten.

Natte hoek?

Zo noemen we dat wel eens hier in Zeeland, met al dat water om ons heen! Maar de boeken blijven droog hoor. Om nog even een ander voorbeeld te geven uit onze maritieme collectie: deze bevat ook diverse boeken over de Deltawerken.

En je zult ook wel literatuur over de watersnoodsramp hebben, zoals het bekende boek De ramp.

Ja, daar is ook wel geregeld vraag naar. Maar ik kan dat boek onderhand niet meer zien, heb dat zoveel verkocht in al die jaren, dat begint een beetje ordinair te worden.

Hoe probeer je je te onderscheiden op het net?

Ik zet geen boeken op internet waarvan er al tientallen op staan, of het moeten titels zijn waarbij ik nog een van de goedkopere kan zijn. Maar ik kijk altijd naar wat de markt doet. Onder de vijftien euro zet ik vrijwel nooit iets op internet. Wel eens als er van een boek meerdere exemplaren binnenkomen, dan hoef je de titel immers niet steeds opnieuw in te voeren en dan kan het wel voor een tientje. Maar zo laag als particuliere verkopers bijvoorbeeld hun boeken kunnen aanbieden, komen wij niet. Als ondernemer heb je immers je bedrijfs- en personeelskosten.

Knap dat het je dan lukt om steeds voldoende boeken van vijftien euro of meer te vinden, en die voor een gunstige prijs in te kopen.

Dat is niet altijd makkelijk. De prijzen zijn voor veel boeken ook gedaald als je naar de handel via internet kijkt. Neem onze beginvoorraad. Acht jaar geleden was ik met veel van die boeken de goedkoopste, maar als ik de prijzen van toen zou handhaven, behoor ik nu tot de duurste aanbieders. Daarom blijven we ook steeds onze voorraad nalopen en als er boeken zijn die al heel lang te koop staan, proberen we ook vast te stellen waarom dat is. Meestal doen we dan ook wat aan de prijs. Of we zijn echt rigoureus en geven het nog een laatste kans in de eurobak.

Een voordeel voor ons bij de inkoop is dat we in de ruim kwart eeuw dat we bestaan, een grote vaste klantenkring hebben opgebouwd. Het blijkt bovendien, dat onze zaak redelijk bekend is in Zeeland en omstreken, iets waar we heel blij mee zijn. Er is een redelijk aanbod van leuke en goede boeken. Dat is duidelijk een groot voordeel van het hebben van een winkel. Als gesloten antiquariaat is het toch moeilijker om aan goede boeken te komen, lijkt mij.

We proberen trouwens ook heel laagdrempelig te zijn. Altijd een bak boeken van vijftig cent of een euro bij de ingang. Dat zijn binnenkomertjes. Ik vind dat veel collega's daar toch te weinig aandacht aan besteden. Vaak is de winkel een rommelzooi, of het is zo elitair, dat mensen nauwelijks binnen durven te komen of aandacht krijgen. Ik denk dan: zet je deuren wagenwijd open en zorg dat je attent bent naar je klanten. Maak je personeel ook alert op een klantgerichte benadering. Dat zijn heel belangrijke zaken. Als ik bij sommige collega's binnenkom, heb ik wel eens het gevoel dat ik ze stoor en krijg ik nauwelijks aandacht.

Aan welke eisen moet een boek voor jou voldoen?

Voorwaarden die wij aan een boek stellen zijn onder meer dat het er goed uit moet zien. Maar het moet ook niet door iedereen aangeboden worden. Je hoort altijd mensen klagen dat het nu met de internethandel zoveel moeilijker is geworden om een boek te verkopen, maar wij hebben nog het internetloze tijdperk meegemaakt en dat had ook zo zijn nadelen. Heel moeilijke boeken, zoals een proefschrift over een sterk gespecialiseerd onderwerp bijvoorbeeld, raakte je nooit van zijn leven kwijt in de winkel. Dat werden echt winkeldochters. Maar nu met internet is de hele wereld je klantenkring. En verkoop je zo'n boek dan ook veel eerder, bijvoorbeeld aan een instituut in Parijs of Amerika. Wat mij betreft mag een boek dus zo gespecialiseerd mogelijk zijn, het kan mij qua onderwerp niet gek genoeg zijn.

Veel antiquariaten moeten sluiten omdat het winkelbezoek afneemt. Hebben jullie daar ook last van?

Het hangt er denk ik erg van af, waar je zit met je winkel. Wij zijn gevestigd in een mooie stad, Middelburg, waar veel dagjesmensen en toeristen komen, en dan pik je dus ook de funshoppers mee. Maar veel van de klanten die vroeger echt gericht boeken zochten en je dan zoeklijsten stuurden, zijn weggevallen. Zij weten inmiddels hun weg te vinden op internet. Dat is gewoon de snelste manier om aan een boek te komen. Maar de mensen die het snuffelen erg leuk vinden, die blijven komen. En ik moet dan ook zeggen dat onze winkelomzet goed genoeg is om open te blijven. Bovendien stellen wij én veel klanten het persoonlijk contact op prijs!

Wat ik overigens niet moet vergeten te vermelden, is dat wij ook veel prenten en kaarten verkopen. Een niet onbelangrijk deel van onze omzet. En daarbij geldt nog meer als bij boeken, dat je zoiets toch echt moet zien voordat je tot aanschaf overgaat. Natuurlijk speelt ook daar het internet een rol: men doet aan prijsvergelijking en zoekt uit wie wat aanbiedt.

Wat vind je het leukste aan het dagelijks werk?

Het inkopen. Altijd spannend: wat kom je tegen, vooral als je bij een familie mag komen waar een bibliotheek staat die door verschillende generaties is opgebouwd. Dat zijn vaak de leukste inkopen. Kijk, er komen hier genoeg mensen met een tasje boeken en daar zijn wij ook blij mee. Maar als je een mooie bibliotheek krijgt aangeboden, dan vind ik dat echt een voorrecht. Of, om het anders te zeggen: spekkie voor het bekkie.

Is het nog wel te doen om tegenwoordig een antiquariaat te beginnen?

Het zal moeilijker zijn dan toen ik begon. Vroeger kon je met gewone boekjes beginnen, maar tegenwoordig moet je je echt al meteen onderscheiden. En dat is lastig. Tenzij je een groot kapitaal bezit, maar dat zal vaak niet het geval zijn.

Hoe zie jij de toekomst van het antiquariaat?

Ik denk dat internet een steeds belangrijkere rol zal gaan spelen. Steeds meer antiquariaten zullen hun deuren sluiten en als gesloten antiquariaat verder gaan via internet. Dat biedt trouwens ook praktische voordelen: in een winkel word je vaak opgehouden door allerlei zaken. Als je geen bezoekers hebt, kun je je tijd efficiënter aan het invoeren en onderhouden van je boekenbestand besteden. Maar de antiquariaten met een winkel die overblijven, zullen het redden, zeker als ze op een goede plek zitten en een vriendelijke uitstraling hebben. Die zullen de schaarser geworden groep snuffelaars met veel minder collega's hoeven delen en zo stand kunnen houden.

Zie je jezelf nog lang doorgaan?

We zijn sinds kort overgegaan van VOF naar BV, in verband hiermee moeten wij nog minstens drie jaar door. Maar daarnaast vind ik het ook veel te leuk om te stoppen. Ik ben nu bijna zestig en wil nog zeker een aantal jaren als antiquaar actief blijven. Als wij stoppen, verwacht ik echter niet dat de zaak nog wordt voortgezet. Onze zonen zitten in een andere richting. Het is dus nog heel ongewis, wat er na ons gaat gebeuren met de zaak.

Ben jij bij een vakvereniging aangesloten?

Ja, de NVvA. De Nederlandsche Vereeniging van Antiquaren.

Waarin ligt voor jou de meerwaarde van de NVvA?

We hebben de beurs, altijd in het najaar. Tegelijkertijd komt er, zij het met de nodige moeite, een gezamenlijke catalogus. Dat is een mooi visitekaartje. Verder is lidmaatschap van de NVvA een kwaliteitsgarantie naar de klant toe. Kopers weten: als ik bij een NVvA-lid koop, kan ik op kwaliteit en garantie rekenen. Je kunt trouwens ook een beroep doen op collega's die bijvoorbeeld op een bepaald gebied meer ervaring hebben. Ook is er een eigen site en zijn we met de Vereeniging bij de ILAB, de International League of Antiquarian Booksellers, aangesloten, de overkoepelende organisatie van de verschillende nationale verenigingen.

Kun je in enkele zinnen samenvatten wat er nu zo mooi is aan dit vak?

Alles wat met mensen bezighoudt, is op de een of andere manier wel vastgelegd in een boek.

Je kunt het zo gek niet bedenken, of er is over geschreven. Zo had ik laatst een boek dat geheel gewijd was aan de samenstelling van een zeepbel en het bellenblazen. Dat fascineert mij, doet me iedere keer weer verwonderen: dat is er ook nog. Ons vak biedt eigenlijk een soort venster op de wereld, van waaruit je niet uitgekeken raakt. Nee, ik heb nog lang niet alles gezien.

Ik ben ook een aartsverzamelaar, soms alleen omdat een boek een mooie bladspiegel heeft, dan weer omdat het onderwerp me interesseert: zo heb ik een verzameling over Michiel de Ruyter, heel veel oude ABC-boekjes, noem maar op.

Wat zou je nog graag aan je verzamelingen toevoegen?

Dat is misschien wel een mooie uitspraak om mee te eindigen: ik zou mijn hele voorraad (vijftigduizend titels, red.) willen inruilen voor tien mooie getijdenboeken met prachtige miniaturen. Toen waren kunstenaars nog anoniem, maar ook al echte meesters. Neem de gebroeders van Limburg en hun briljante werk. Je mag ze gerust voorlopers van grootheden als Rembrandt noemen. En als je die boeken ziet -prachtig, het zijn echte kunstwerken. Ja, daar zou ik er graag tien van hebben.