H.P. Berlage
Vader van de moderne Nederlandse bouwkunstEen van de belangrijkste architecten die Nederland heeft gekend, is Hendrik Petrus Berlage (1856-1934). Hij begon in 1899 voor zichzelf te werken en maakte een grote ontwikkeling door in de loop van zijn carrière. Aanvankelijk was zijn werk traditioneel en volgde hij de vele neo-stijlen die aan het eind van de negentiende eeuw in zwang waren. Maar al snel vormde zich zijn eigen, zakelijke stijl, waarin de nadruk op de constructie lag en materialen als baksteen en ijzer niet werden weggemoffeld. Verder streefde Berlage naar het creëren van een Gesamtkunstwerk. Dat betekende in de praktijk, dat hij niet alleen een gebouw ontwierp, maar vaak ook het meubilair daarin. Alles moest in harmonie zijn. In 1903 werd De Beurs van Berlage in Amsterdam voltooid, dat beschouwd wordt als het eerste moderne bouwwerk van Nederland. Berlage wordt dan ook wel eens de vader van moderne Nederlandse bouwkunst genoemd. Latere generaties architecten zijn aan hem schatplichtig. Berlage ontwierp vele beroemde gebouwen, onder meer De Beurs van Berlage, het Jachtslot Sint Hubertus, het Holland House in Londen en het Gemeentemuseum van Den Haag. Hij was tevens stedenbouwkundige. Zo was hij verantwoordelijk voor Plan Zuid in Amsterdam en ontwierp hij het Zuiderpark in Den Haag. Een selectie aardige boeken.
Contemporaine uitgaven
K.P.C. de Bazel, J. Gratama, J. et Al. Kalf Dr. H.P. Berlage en zijn werk De eerste, belangrijke monografie over het werk van Berlage verscheen in 1916. Het is een prachtig, rijk geïllustreerd boek, waarvan het ontwerp en de typografie werden verzorgd door S.H. de Roos. Het bevat essays van onder meer J.F. Staal, R.N. Roland Holst en Albert Verwey.
H.P. Berlage Het wezen der bouwkunst en haar geschiedenis
In zijn sterfjaar verscheen van Berlage dit monumentale boek, waarin hij de wereldarchitectuur bespreekt. Rijk geïllustreerd. Berlage was goed op de hoogte van internationale ontwikkelingen in de bouwkunst: zo had hij tijdens zijn reis naar Amerika het werk van Frank Lloyd Wright leren kennen, dat hem zeer inspireerde. In 1913 verschenen Berlage´s Amerikaansche reisherinneringen. Ook beschikbaar zijn Een drietal lezingen in Amerika gehouden door H.P. Berlage bouwmeester te Amsterdam.
Overzicht van zijn werk
Er zijn meerdere boeken die een overzicht bieden van het werk van Berlage:
een prachtig werk is bijvoorbeeld H.P. Berlage en S. Polano,
Hendrik Petrus Berlage. Het complete werk. Verder onder meer H.P.Berlage en Jan Gratama,
Dr.H.P.Berlage bouwmeester. 230 Afbeeldingen van zijn werk en
H.P. Berlage en L.V.D. Waals,
24 schetsen van H. P. Berlage. Zwervende en reizende toch thuis.
Boeiend zijn ook zijn interieurontwerpen. Het eerste boek dat hier een rijk overzicht van geeft, is
H.P. Berlage (1856-1934), ontwerpen voor het interieur van T.M. Eliens. Het geeft een aardig
beeld van Berlage als ontwerper van gebruiksvoorwerpen. Zo maakte hij serviesgoed voor voor de
Utrechtse aardewerkfabriek Holland en de Glasfabriek Leerdam.
Amsterdam
Wie speciaal geïnteresseerd is in de Amsterdamse bouwwerken van Berlage, vindt een prachtige
handleiding in H.P.Berlage en Manfred A.O. Bock,
H.P.Berlage en Amsterdam, Gids langs 54 architectuur-projecten.
Interessant is ook H.P. Berlage en Francis F. Fraenkel,
Het plan Amsterdam-Zuid van H.P.Berlage / H.P. Berlage's plan for the southern extension of Amsterdam.
Dit bevat tevens een catalogus van de uitgevoerde bouwwerken en een architectenregister.
Museumbouw
Aanvankelijk was het de bedoeling dat Berlage niet alleen het jachtslot Sint Hubertus zou bouwen voor zijn puissant rijke opdrachtgevers, het kunstminnend echtpaar Kröller-Müller, maar ook een museum. De werkverhouding liep echter scheef en de samenwerking werd beëindigd. Toch heeft Berlage ook naam gemaakt in de museumbouw, door zijn schitterende ontwerp van het Haags Gemeentemuseum. Lees meer hierover in H.P. Berlage en Pieter Singelenberg, Het Haags gemeentemuseum, De geschiedenis van Berlage's museumbouw.