Ik heb grootse dingen gedaan en volkeren bekeerd

Verketterd: Gerard Walschap (1898-1989) was een Vlaams schrijver. Aanvankelijk wilde hij missionaris en priester worden, maar hij stopte zijn studie nog voor hij de eerste wijdingen zou ontvangen. In 1923 ging hij werken als redactiesecretaris van 'Het Vlaamsche Land' en debuteerde hij met verzen en toneelstukken. Hij trouwde in 1925; een jaar later werd zoon Hugo geboren. Bijzonder detail: dichteres Alice Nahon was kraamverzorgster en en schreef het gedicht 'Aan Hugo's fijne stemmeke'. Echt fijn kan het babygehuil niet geweest zijn, maar toch. Walschaps eerste roman Waldo verscheen in 1928. De hel brak echter los toen een jaar later Adelaïde verscheen, dat samen met Eric (1931) en Carla (1933) een trilogie vormt over de familie Roothooft. Het beschrijft de ondergang van deze familie door psychische, erfelijke en morele factoren. Adelaïde werd scherp veroordeeld en Walschaps boeken kwamen op de beruchte index van de censuur. Beelden van de inquisitie doemen op, maar niet onbegrijpelijk: 80% van de bibliotheken was destijds katholiek en stonden onder streng toezicht. Over het onrecht dat de kerk hem aandeed, heeft Walschap later onder meer geschreven in Vaarwel dan (1940) en Salut en merci (1955). Het betekende voor de schrijver ook een toenemende vervreemding van de kerk en de godsdienst in het algemeen.

Houtekiet

In 1933 verscheen Trouwen, een ode aan het huwelijk en de vrouw. Na Celibaat (1934) zien we een overgang van psychologische naar meer ideologisch getinte romans, zoals Een mens van goede wil (1936). De geloofscrisis die de auteur doormaakte komt terug in Sibylle (1938), Bejegening van Christus (1940) en Manneke Maan (1954). Walschaps bekendste werk is ongetwijfeld Houtekiet (1939), waarover hij zelf zei:

Houtekiet is de nieuwe mens, de man die verstandig en bekwaam leeft, seksueel en creatief, rechtvaardig en volkomen los van zijn voormalig geloof, ethisch en sociaal geëngageerd. Houtekiet, dat ben ik zelf.

Dit boek kreeg in 1961 een vervolg met Nieuwe Deps.

Missie volbracht

In de jaren veertig verschenen enkele zedenromans, onder meer Denise (1942), De Consul (1943) en Tor (1943). Zwart en wit (1948) gaat over de Tweede Wereldoorlog in Vlaanderen. Voor Oproer in Kongo (1953) ontving Walschap de driejaarlijkse staatsprijs voor de koloniale roman. Het gaat in op de koloniale problemen, vanuit diverse standpunten gezien. Ook Zuster Virgilia (1951) werd bekroond met een driejaarlijkse staatsprijs. Deze roman geeft de ideeënstrijd weer tussen gelovigen en niet-gelovigen, ook in deze tijd nog actueel. De jaren zestig en zeventig brachten naast de toekenning van de Prijs der Nederlandse Letteren (1968) nog romans als Alter ego (1964) en Het avondmaal (1968), maar na Rustoord (1979) verschenen geen grote werken meer. Priester was Walschap weliswaar niet geworden, maar kort voor zijn dood sprak hij:
Ik ben trots op mijn werk, want ik heb mijn ambitie verwezenlijkt. Ik heb grootse dingen gedaan en volkeren bekeerd, zij het niet diegene, die ik als kind voor ogen had, maar ik heb mijn voorgenomen martelaarschap en heldhaftigheid waargemaakt: ik heb alles gezegd wat ik te zeggen had, op een mooie manier (..)

Links

Gerard Walschap bij Wikipedia
Gerard Walschap DBNL
Gerard Walschap op Louis zijn thuispagina

Bibliografie Gerard Walschap

Liederen van leed (1923, poëzie)
Flirt (1924, toneel)
Levens' vier seizoenen (1924, toneel)
De looze streken van Slimke Gazelle (1924, kinderverhaal)
Dies irae (1924, toneel)
Lente (1924, toneel)
De loutering (1925, poëzie)
De vuurproef (1925, toneel, samen met Frans Delbeke)
Franciscus en de jongeren (1926, artikel)
Maskaroen (1927, toneel)
Slimke. Een boekje voor kinderen (1927)
Waldo (1928, roman)
Adalaïde (1929, roman)
Volk (1930, verhalen) (omvattend: Leven de grafmaker - Teugels' Gust - De goddeloosheid van Soo Kommer - Petrus)
De dood in het dorp (1930, verhalen) (omvattend: De neutrale pastoor - Leven van Soo Moereman - Het verlangen van Stieneke - J. De Soete, barbier, estaminet - De meester - Huybrechs-Bergé - Soo De Kommer - De Mops - Het onnozel leven van Gielen - Het droevig leven van Rozeke - Leven van Zjeppen - Die van Cuypers)
Uitingen in de moderne wereldletterkunde (1930, essay)
Eric (1931, roman)
Nooit meer oorlog (1931, pamflet)
Jan Frans Cantré (1932, monografie)
Carla (1933, roman)
Trouwen (1933, roman)
Celibaat (1934, roman)
De vierde koning (1935, verhaal)
Een mens van goede wil (1936, roman)
De kermis te Pontosie (1937, toneel)
De Spaansche gebroeders (1937, toneel)
Sybille (1938, roman)
Het kind (1939, roman)
De familie Roothooft (Adelaïde, Eric, Carla)
(1939, roman)
Houtekiet (1939, roman)
Vaarwel dan! (1940, brochure)
Bejegening van Christus (1940, roman)
De wereld van Soo Moereman (1941, verhaal)
Zotje Petotje (1941, kinderverhaal)
Gansje Kwak (1942, kinderverhaal)
Denise (1942, roman)
Genezing door aspirine (1942, verhaal)
Voorpostgevechten (1943, essay)
De consul (1943, roman)
Tor (1944, roman)
Wing en Wong (1945, jeugdverhaal)
De goede smokkelaar (1945, verhaal)
Ons geluk (1946, roman)
De pacificatiepartij (1946, essay)
Beeld van de humanist (1947, brochure)
Zwart en wit (1948, roman)
Voor geestelijke vrijheid (1948, brochure)
Moeder (1950, roman)
Zuster Virgilia (1951, roman)
Hulde aan Dr. J. Lindemans (1952, essay)
Hulde aan Stijn Streuvels (1952, essay)
De toekomst van de letterkunde (1952, essay)
Lof der academie (1952, essay)
Janneman en de heks (1953; poppenspel)
Oproer in Kongo (1953, roman)
De graaf (1953, verhaal)
Het kleine meisje en ik (1953, verhalen)
(Omvattend : Moord op het konijntje - Corruptie bij een schildpad - De twee katjes - De rashond - Speelgoed van Sint-Niklaas - Het vosken - De boodschappen voor het consulaat)
Het vosken ???????? Manneke Maan (1954, roman)
Salut en merci (1955, pamflet)
Janneke en Mieke in de oorlog (1955, kinderverhaal)
Zotje Petotje thuis weg (1956, kinderverhaal)
Paul komt thuis (1956, toneel)
De Française (1957, roman)

De veloren zoon (1958, roman)
August Van Cauwelaert (1959, essay)
De ongelooflijke avonturen van Tilman Armenaas (1960, roman)
Nieuw Deps (1961, roman)
Genezing door aspirine en andere verhalen (1963,verhalen)
(Omvattend: Genezing door aspirine - De graaf - Het voske)
Ordeal (1963, = Celibaat)
Muziek voor twee stemmen (1963, essay)
Alter ego (1964, roman)
Julien Kuypers (1966, essay)
De kaartridder van Herpeneert (1966, verhaal)
De culturele repressie (1966, essay)
Het gastmaal (1966, roman)
Dossier Walschap (1966, bloemlezing)
(Omvattend: Vaarwel dan - Voorpostgevechten - Salut en merci - Weten en geloven in Vlaanderen = hoofdstuk 8 van "Muziek voor twee stemmen")
Twee broers en hun kat (1966, kinderverhaal, in "Rippedepik")
De deugniet en de arme vrouw (1966, kinderverhaal, in "Rippedepik")
Een ezel als getuige (1966, kinderverhaal, in "Rippedepik")
De arme rickshawloper (1966, kinderverhaal, in "Rippedepik")
De oneerlijke stovenmaker (1966, kinderverhaal, in "Rippedepik")
Het beursje met de gouden dollars (1966, kinderverhaal, in "Rippedepik")
De slimme rechter (1966, kinderverhaal, in "Rippedepik")
De kunsternaar en zijn volk (1967, essay)
Het avondmaal (1968, roman)
Zotje verkoopt een paard (1971, verhaal, in "Ruppedepuk")
Omnibus (1971)
(Omvattend : Houtekiet - Zuster Virgilia - Celibaat)
Van een olifant die struikrover werd (1973, kinderverhaal)
Vijf van Walschap (1974, bloemlezing)
(Omvattend : Het voske - De consul - De kaartridder van Herpeneert - Genezing door aspirine - De graaf)
Het Oramproject (1975, roman)
Omnibus (1977) (Omvattend: Trouwens - Het kind - Moeder)
Sprookjes (1978, = Verjaardagsomnibus) (Omvattend : Vertelsels van de 8 broers - De olifant die struikrover werd - Wing en Wong in Amerika - De slimme rechter)
De helige Jan Mus (1979, roman)
Rustoord (1979, roman)
Tweede Walschapomnibus (?, kinderverhalen)
(Omvattend : Zotje ¨Petotje weer thuis - Slimke Gazelle en de gazelleneter- Gansje Kwak zoekt Carry)
Verzameld Werk. Deel 1 (1988) (Omvattend: Waldo - Adelaïde - Eric - Carla - Volk - De dood in het dorp - Nooit meer oorlog - Trouwen - Celibaat)
Verzameld Werk. Deel 2 (1989) (Omvattend: De vierde koning - Een mens van goede wil - Sybille - Het kind - Houtekiet - Bejegening van Christus - Vaarwel dan - De wereld van Soo Moereman)
Autobiografie van mijn vader (1989)
Verzameld Werk. Deel 3 (1990) (Omvattend: Denise - Voorpostgevechten - De consul - Tor - Genezing door aspirine - De goede smokkelaar - Ons geluk - De pacificatiepartij - Beeld van de humanist - Voor geestelijke vrijheid - Zwart en wit)
Verzameld Werk. Deel 4 (1991) (Omvattend: Moeder - Zuster Virgilia - Oproer in Kongo - Het kleine meisje en ik - De graaf - Manneke Maan - Salut en merci - De Française)
Verzameld Werk. Deel 5 (1992)
Verzameld Werk. Deel 6 (1993) (Omvattend: Alter ego - De kaartridder van Heppeneert - Het gastmaal - Het avondmaal - Ernest Claes of De kunstenaar en zijn volk - De culturele repressie - Het Oramproject - De heilige Jan Mus - Autobiografie van mijn vader)
Het heilig uilke (1996, verhaal)
Brieven I, 1921-1950, 1921-1950 (1998)
Losgetrokken en in de wereld geworpen (1998, bloemlezing) (Omvattend: Trouwen - De graaf - Vier verhalen uit "De dood in het dorp" - Voorpostgevechten)